Σάββατο 29 Αυγούστου 2009

Ἱππῆς Αριστοφάνη 424 πΧ

Τότε που το ευφάνταστο και πολυμήχανο κωμωδιογραφικό ταλέντο του Αριστοφάνη μετέτρεπε την κωμωδία σε πολιτικό λόγο καυτηριάζοντας την τακτική του δημαγωγού Κλέωνα.
Ο ίδιος υποδυόμενος τον Παφλαγώνα (την καρικατούρα του Κλέωνα) θέλησε να χτυπήσει με τον πιο καυστικό τρόπο τον πολιτικό του αντίπαλο και προσωπικό εχθρό του από τις πολιτικές διαμάχες που είχε προκαλέσει ο 8χρονος Πελοποννησιακός πόλεμος. Ο Αριστοφάνης, φανατικός ολιγαρχικός, υποστήριζε την ειρήνη, ήδη από τα προηγούμενα έργα του, "Αχαρνῆς" και "Βαβυλώνιοι". Υποστηρίζει τους Ἱππῆς, το επίλεκτο στρατιωτικό σώμα των ολιγαρχικών.
Από ότι φαίνεται ο Αριστοφάνης έγραψε τους Ἱππῆς εν βρασμώ γιατί προσπαθεί να κερδίσει έδαφος έναντι του πολιτικού του αντιπάλου Κλέωνα ο οποίος μόλις έχει καταφέρει μία περίλαμπρη νίκη εναντίον των Σπαρτιατών στο νησί Σφακτηρία της Πύλου. Μία νίκη που του την είχαν προετοιμάσει οι δύο στρατηγοί Δημοσθένης και Νικίας (στο έργο Α' και Β' δούλος).
Είναι η πρώτη του κωμωδία, πολιτική σάτιρα, που θίγει ξεκάθαρα πολιτικά πρόσωπα, την υπογράφει με το όνομά του, και καταφέρνει να κερδίσει το πρώτο βραβείο.
Στα επόμενα έργα του, όπως ο "Πλούτος", δεν θα είναι πια τόσο ξεκάθαρος μιας και τα πράγματα στην πολιτική σκηνή γίνονται επικίνδυνα.
Η Αθήνα, την εποχή εκείνη, βγαίνει από έναν πόλεμο και δεν έχει την αίγλη που είχε την εποχή του Περικλή, είναι αδύναμη και εύκολα οι πολίτες της δέχονται την δημαγωγία από τον οποιοδήποτε καταφερτζή.
Τώρα αν ο Κλέωνας ήταν στα αλήθεια δημαγωγός (σχετικές πληροφορίες στα σχόλια) ή παρεξηγημένα του έχει καταλογιστεί αυτή η ετικέτα ίσως να αξίζει να του παραχωρηθεί μια δεύτερη πιο αντικειμενική ματιά, ο ίδιος έδωσε τη ζωή του σε μάχη στην Αμφίπολη, πόλη της Μακεδονίας, ακριβώς δύο χρόνια μετά τους Ἱππῆς. Στην ίδια μάχη σκοτώθηκε κι ο Βρασίδας, ο αρχηγός των Σπαρτιατών.


Αγγειογραφία: τρεις "ιππείς" καθισμένοι στους ώμους ανδρών που παριστάνουν τα άλογα

το αρχαίο κείμενο ...



μετάφραση σε μορφή κειμένου δεν βρήκα :-)

ηχογραφημένη παράστασηαπό μετάφραση του Νίκου Σφυρόερα

Ιππής (1976)
Εθνικό Θέατρο: Κεντρική Σκηνή
απολαύστε τον Παντελή Ζερβό
το πρόγραμμα των παραστάσεων που δόθηκαν το 1976 στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, όπου στη σελ 39 υπάρχει αναφορά στην παράσταση "Ἱππῆς"


Κώστας Κοκκάκης (Νικίας), Παντελής Ζερβός (Δήμος), Θόδωρος Σαρρής (Δημοσθένης), Στέλιος Βόκοβιτς (Αλλαντοπώλης), Χορός.
Πρόλογος, πάροδος και πορεία προς τον αγώνα, πρώτος αγώνας, ιαμβική μεταβατική σκηνή, πρώτη παράβαση, ιαμβική συζυγία (μέχρι και την εμφάνιση του Δήμου, περίπου στ. 727)(0:45:41)


Ιαμβική συζυγία (από την εμφάνιση του Δήμου), δεύτερος αγώνας, ιαμβική σκηνή, στάσιμο, δύο ιαμβικές σκηνές, δεύτερη παράβαση, έξοδος (0:40:28)



Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Αλέξης Σολομός
Σκηνογραφία: Γιώργος Βακαλό
Ενδυματολόγος: Γιώργος Βακαλό
Συνθέτης: Σταύρος Ξαρχάκος
Χορογράφος: Ντόρα Τσάτσου-Συμεωνίδου
Μουσική διδασκαλία: Έλλη Νικολαΐδου
Βοηθός σκηνοθέτης: Στέλιος Παπαδάκης
βοηθός μουσικός: Ολυμπία Κυριακάκη-Λουκίσσα


ΔιανομήΔημοσθένης Θόδωρος Σαρρής
Νικίας Κώστας Κοκκάκης
Αλλαντοπώλης Στέλιος Βόκοβιτς
Παφλαγών Γκίκας Μπινιάρης
Δήμος Παντελής Ζερβός
Χορός Χρήστος Πάρλας
Χορός Κώστας Κοσμόπουλος
Χορός Θόδωρος Δημήτριεφ
Χορός Θάνος Δαδινόπουλος
Χορός Χριστόφορος Καζαντζίδης
Χορός Θόδωρος Συριώτης
Χορός Δημήτρης Τσούτσης
Χορός Γιώργος Γεωργίου
Χορός Στέφανος Κυριακίδης
Χορός Κώστας Γαλανάκης
Χορός Αλέξανδρος Αντωνόπουλος
Χορός Μπάμπης Γιωτόπουλος
Χορός Δημήτρης Γεννηματάς
Χορός Κώστας Καγξίδης
Χορός Ναπολέων Ροδίτης
Χορός Γιώργος Κώνστας


ΥΓ. η σωστή γραφή είναι "Ἱππῆς" και όχι "Ἱππεῖς".

32 σχόλια:

  1. Δεν τελείωσα, έχω κι άλλα να προσθέσω, υπομονή :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανάρτηση δίκην αγουρίδας, τουτέστιν.......

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ακριβώς!
    Σαββατιάτικα, κάτι νέο να υπάρχει για διάβασμα, πού να περιμένουμε μέχρι την Κυριακή!

    Ο αγουροφάγος έφαγε, ο γουρμοφάγος όχι! :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. έχουν ίδιο δεύτερο συνθετικό.

    Πάντως το γουρμοφάγος σημαίνει αυτόν που τρώει ώριμα φρούτα. Γούρμος= ώριμος εξού και το γράδο μετράει το ποσοστό του οινοπνεύματος στο χυμό του ώριμου σταφυλιού.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Καλημέρα Εύη και usound.Η αυστηρή κριτική βρίσκει σωστό δέκτη.Σας χαίρομαι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Καλημέρα Νίκο.
    Είδες τί τραβάω; Πρέπει να γίνονται όλα τέλεια για τον Usound, και πέτυχε σε τεμπέλα blogger :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Βρε ,βρε ,καλημέρα :-)
    Σε όλους :-)
    Αυτό το "Ἱππῆς" είναι σαν τις τράπεζες, "βγάζει" μάτι.Αλήθεια τώρα ,έτσι το έγραφε ο Αριστοφάνης;Δύσκολη ερώτηση αυτή ας πάμε όμως και σε ένα ευκολάκι,
    ποιός ήταν ο χορηγός στην πρώτη παράσταση των Ιππέων;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. "ἀλλ᾽ εἰσὶν ἱππῆς ἄνδρες ἀγαθοὶ χίλιοι 225

    μισοῦντες αὐτόν........"
    To ευκολάκι μάλλον είναι λελυμένο. Αλλά εσύ είσαι και πονηρούλης. Περιμένω απάντηση.
    Όσο για το χορηγό, μήπως ήτο η Παπαρήγα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Θέτω κι εγώ ένα ερώτημα. Ο Κλέων ήταν όντως δημαγωγός ή τού κόλλησαν τη ρετσινιά;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Μία πρώτη απάντηση για το αν ο Κλέων ήταν δημαγωγός ή αν τα κίνητρα του Αριστοφάνη ήταν μεμπτά, έχω να πω ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται.
    Τα κίνητρα για την ειρήνη ή τον πόλεμο είναι ενδεχομένως ακόμα και για τη σημερινή πολιτική σκηνή άξια διερεύνησης και προβληματισμού.

    Ίσως η ειρήνη να μην είναι τελικά το κύριο αγαθό κίνητρο αλλά το εκάστοτε πάτημα για την διασφάλιση μικροσυμφερόντων.

    ApoStel και μένα με προβλημάτισε η γραφή "Ἱππῆς" ή "Ἱππείς".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Η Εύη γνωμοδότησε ,σύμφωνα με την πηγή της , ότι η ορθή γραφή είναι με δασεία, ήτα και περισπωμένη ,είναι όμως έτσι;
    Κατά αρχή πριν από το 400 π.Χ. δεν υπήρχε στην αρχαία Ελλάδα κοινό αλφάβητο και κοινοί ορθογραφικοί κανόνες, αλλά κάθε πόλη κράτος είχε και τα δικά της.
    Σε όλες τις άλλες διαλέκτους (Δωρική ,Αιολική, Αττική (πλήν Ιωνικής)) η κατάληξη ονομαστικής του πληθυντικού ήταν –εις, ενώ στην Ιωνική ,και κατ’επέκταση στην Αθήνα, ήταν –ης .
    Από τα ανωτέρω φαίνεται ότι δεν υπάρχει σωστό και λάθος γι αυτό άλλωστε δεν αναφέρθηκα σε κάτι τέτοιο , ρώτησα “ έτσι το έγραφε ο Αριστοφάνης;”
    Η απορία μου έχει να κάνει με τους τόνους και τα πνεύματα που καθιερώθηκαν μεταγενέστερα (2-1 πχ αιώνα) από τους Αλεξανδρινούς ,αλλά και με τα πεζά γράμματα που νομίζω εμφανίζονται πρώτη φορά στον 4 αιώνα π.χ , πιστεύω δηλαδή ότι στο πρωτότυπο ο Αριστοφάνης πρέπει να γράφει “ΙΠΠΗΣ” .

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ξέχασα να αναφερθώ στον χορηγό της κωμωδίας “ΙΠΠΗΣ”.
    Λέγεται (δεν είναι ιστορικά αποδεδειγμένο) ότι μετά τη χαμένη κωμωδία του “Βαβυλώνιοι” όπου και εκεί σατίριζε τον Κλέωνα, ο παθών ,όπως και σήμερα συνηθίζεται, τον έσυρε στα δικαστήρια.
    Εκεί όχι μόνο δικαιώθηκε ο Αριστοφάνης αλλά υποχρεώθηκε o Κλέωνας να χρηματοδοτήσει και την επόμενη κωμωδία του Αριστοφάνη,που ήταν οι Ιππείς. (είχαν χιούμορ αυτοί οι Αθηναίοι :-) )

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. ApoStel, πράγματι έγραφαν με κεφαλαία, επομένως σίγουρα ο Αριστοφάνης έγραψε το ΙΠΠΗΣ με κεφαλαία και χωρίς πνεύματα.

    Σημαντικές οι πληροφορίες σου για τον τρόπο γραφής των κειμένων εκείνη την εποχή.

    Νομίζω ότι γίνεται προσπάθεια ψηφιοποίησης με ειδική μέθοδο των έργων του Αριστοφάνη από τις πρωτότυπες πηγές.

    Αν ήταν ο Κλέωνας ο χορηγός σίγουρα είχαν χιούμορ :-)

    το έργο πήρε το πρώτο βραβείο που διδόταν φυσικά στον χορηγό και ήταν ένα τρίποδο, επομένως κάτι πήρε και ο δόλιος Κλέωνας! :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Η λέξη δημαγωγός σημαίνει : ο αρχηγός του λαού , άγων τον δήμον ,και φυσικά ένας πολιτικός αρχηγός είναι εξ ορισμού “δημαγωγός”.
    Με την σημερινή αρνητική σημασία της, η λέξη χρησιμοποιείται για πρώτη φορά από τον Θουκυδίδη (11. IV 21,3: Κλέων ὁ Κλεαινέτου, ἀνήρ δημαγωγός κατ' ἐκεῖνον τόν χρόνον ὤν καί τῷ πλήθει πιθανώτατος. Πρβλ. Ξενοφ. Έλλην. Π, 3, 27)και μάλιστα για τον Κλέωνα , αν θεωρηθεί ο Θουκιδίδης αντικειμενικός και αμερόληπτος ,τότε μάλλον σωστά του καταλογίζεται του Κλέωνα ο χαρακτηρισμός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Παρέμβαση. Οι "Βαβυλώνιοι"γράφτηκαν μεν από τον Αριστοφάνη, αλλά ανεβάστηκαν με το όνομα τού Καλλίστρατου, τον οποίο και ενήγαγεν ο Κλέων. Η Βουλή των πεντακοσίων τον αθώωσε, πλην όμως ο Αριστοφάνης απέκτησε ένα τρομερό εχθρό(πηγή: Δ. ΦΩΤΙΑΔΗΣ:IΠΠΗΣ: Eισαγωγή, μετάφραση, σχόλια, εκδόσεις Ζαχαρόπουλος, επιμέλεια Γ. Κορδάτος)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Αποστελ, στο συγκεκριμένο θέμα δεν μπορεί να θεωρηθεί αντικειμενικός ο Θουκυδίδης. Τού πήρε τα σώβρακα ο Βρασίδας στη Μακεδονία και κατηγορήθηκε από τον Κλέωνα για συνεννόηση με τους Σπαρτιάτες. Χέστηκε ο Θουκυδίδης και τόσκασε! Καταδικάστηκε ερήμην σε είκοσι χρόνια εξορία. Πολλοί θεωρούν πως η επίθεσή τού Θουκυδίδη στον Κλέωνα και ο έπαινος τής πολεμικής δεινότητας τού Βρασίδα οφείλονται σε αυτό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Μπορεί φίλε Γιού να είναι και έτσι ,ο Θουκιδίδης με τον Κλεωνα ήταν σύγχρονοι οποτε είναι εύκολο να μεροληπτεί.
    Ο ίδιος ο Θουκυδίδης αναφέρει:
    "Ήταν επίσης γραμμένο να εξοριστώ από την πατρίδα μου για είκοσι χρόνια μετά τα γεγονότα της Αμφίπολης και, όντας παρών και με τις δύο πλευρές της διαμάχης και κυρίως με τους Πελοποννήσιους λόγω της εξορίας μου, είχα το χρόνο να παρακολουθώ τις καταστάσεις κάπως αμερόληπτα."
    Πηγή (δε θέλω σχόλια ,ξέρω,ξέρω) Βικιπαίδεια.
    Στην Αμφίπολη δεν έγινε μάχη . Ο Βρασίδας, έσπευσε να προσφέρει ευνοϊκούς όρους στους κατοίκους της Αμφίπολης για παράδοση, τους οποίους και δέχτηκαν. Έτσι όταν ο Θουκυδίδης έφτασε στην Αμφίπολη, η πόλη ήταν ήδη υπό σπαρτιατικό έλεγχο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Σωστά τα λες. Κι η κότα ο Θουκυδίδης δεν έκανε ντου. Εξ αυτού τού λόγου κατηγορήθηκε απ' τον Κλέωνα. Άσε που άργησε να φτάσει γιατί τον χτυπούσαν τα παπούτσια. ουχαχα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. "Οι "Βαβυλώνιοι"γράφτηκαν μεν από τον Αριστοφάνη, αλλά ανεβάστηκαν με το όνομα τού Καλλίστρατου" σύμφωνα με τον Δ.Φωτιάδη, αλλού βρίσκω ότι " έγινε ανάθεση της διδασκαλίας του Χορού" που μάλλον το ίδιο κάνει ,
    ΕΡΩΤΗΜΑ: Γιατί το έκανε αυτό ο Αριστοφάνης;
    και μια και (καλώς) δε θεωρούμε τίποτα δεδομένο ,ο Αριστοφάνης ήταν ολιγαρχικός;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Η επικρατούσα εκδοχή είναι πως δεν μπορούσες να διδάξεις κωμωδία , αν δεν είχες συμπληρώσει τα τριάντα. Γι αυτό, και τις πρώτες κωμωδίες του τις δίδαξαν "άλλοι" (Kent, the date of Aristophanes birth, Πωπ, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια). Σκίζω; Άλλη ερώτηση!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Άλλη ερώτηση-καταγγελία στο δικό σου :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Μεταφορά στου Αλή δηλαδή ApoStel; Οκ, ερχόμαστε :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. ω ρε γαμωτο..μπηκα να διαβασω για την ΕΤΕ και επεσα σε φιλολογικο σαλονι..χαλασε ο κοσμος...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Καλοκαιρινές παραστάσεις στο κατάστρωμα είχαμε όσο καιρό ήσουν διακοπές Δημήτρη.

    Το χειμώνα που θα στρώσω τα χαλιά όλο και θα κρύβω κανένα διάγραμμα της ΕΤΕ κάτω από καμιά τελεία στο κείμενο :-)

    Αλλά τί να μας πει το διάγραμμα; Προς το παρόν Θα πέφτει μέχρι νεωτέρας :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Καλημέρα φιλενάδα ,τι καλημέρα δηλαδή που αχός βαρύς ακούγεται, πολλά χαρτάκια πέφτουν,
    μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαροκόπι;
    Ουδέ σε γάμο ρίχνονται ουδέ σε χαροκόπι,
    Η Εύη κάμνει πόλεμο με σόρτια κι αντιστάσεις :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. Καλημέρα ApoStel, ποιητή της παρέας :-)

    Ποιός τη χάρη μου, με ένα χαρτάκι ΕΤΕ έριξα ολόκληρο δείκτη :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  27. Τι έκανε λέει ; 'Ενα μόνο χαρτάκι;
    Εδώ το βύθισμα του καραβιού μειώθηκε ένα μέτρο και βάλε.
    Μπάλα παίζουμε στο αμπάρι.:-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  28. Έτσι, έτσι, να τσεπώνουμε που και που τα κέρδη. Και πάλι από την αρχή μόλις δούμε καλές τιμές :-)

    Μπάλα, σκάκι ό,τι θέλουμε παίζουμε στο αμπάρι τώρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  29. βαλε κανα νεο αρθρο...αντε..τεμπελα..

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Αίθουσα ζαχαροπλαστείου Un petit bateau...